رشد اخلاق در انسان از دیدگاه دانشمندان اسلامی و روانشناسان جدید

لزوم فراگیری اخلاق در علم پزشکی اساس رابطه بین پزشک و بیمار است و باید از ابعاد مختلف مورد بحث قرار گیرد. روانشناسان و روان پزشکان به اخلاق  از نظر معنا شناسی، شکل گیری و مراحل آن براساس رویکردهای مختلف توجه کرده اند. در این مقاله نخست بطور کلی از نظر معنا شناسی و مراحل تحول، اخلاق مرور شده است. در معنا شناسی بین ethic با مترادف آن یعنی morality که جنبه سرشتی و یادگیری دارد، تفاوت عمده ای می باشد. در بررسی ماهیت انسان و اخلاق از دیدگاه قرآن، روان با نفس مترادف است و در معنایی دیگر نفس به عنوان اصل ثابت و منشأ اخلاقیات می‎باشد. دانشمندان اسلامی نظیر فارابی و ابن سینا اخلاق را در نفس انسانی می دانند که موجب تفاوت انسان و حیوان است. اخلاق محصول نفس ناطقه است اما در دیدگاههای جدید ساختار روان شناسی شامل؛ هیجان ها، شناخت ها و رفتار اجتماعی است که اخلاق از شناخت سرچشمه گرفته و به رفتار اجتماعی شکل می‎بخشد. لاک  و روسو در بحث از اخلاق به محیط اجتماعی نقش فعال داده اند. فروید رفتار سالهای اولیه زندگی را منشأ اخلاق می‎شناسد. پیاژه و کولبرگ رسیدن به بلوغ فکری یعنی تفکر انتزاعی را نشانه شناخت اخلاق واقعی می‎دانند، که فرد پس از طی مراحل به یک اخلاق اجتماعی معتقد می شود که عدالت و صلح جهانی را در پی دارد. در هر دو دیدگاه اخلاق منشأ روابط اجتماعی از جمله رفتار پزشک و بیمار به شمار می رود.